Η σπονδυλική στήλη περιλαμβάνει το αυχενικό, το θωρακικό και το οσφυοϊερό τμήμα και αποτελείται από 33-34 σπονδύλους διατεταγμένους ο ένας πάνω από τον άλλο και συνδεδεμένοι σε μια ενιαία αλυσίδα. Για να κατανέμεται ομοιόμορφα το φορτίο στη σπονδυλική στήλη κατά την καθημερινή φυσική δραστηριότητα και σε όρθια στάση, η σπονδυλική στήλη έχει φυσιολογικές (φυσιολογικές) καμπυλότητες. Δύο καμπύλες κυρτές προς τα εμπρός στον αυχένα και την οσφυϊκή περιοχή (λόρδωση) και δύο κυρτές καμπύλες προς τα πίσω στη θωρακική και ιερή περιοχή (κύφωση). Μεταξύ των σπονδύλων υπάρχουν μεσοσπονδύλιοι δίσκοι - χόνδροι, οι οποίοι εκτελούν λειτουργία απορρόφησης κραδασμών και αποτελούνται από τον πολφικό πυρήνα και τον ινώδη δακτύλιο που τον περιβάλλει.
Η σπονδυλική οστεοχόνδρωση είναι μια χρόνια νόσος που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη εκφυλιστικών-δυστροφικών αλλαγών στους μεσοσπονδύλιους δίσκους με επακόλουθη προσβολή των παρακείμενων σπονδύλων και των γύρω ιστών.
Σήμερα, οι γιατροί χρησιμοποιούν πιο συχνά τον ευρύτερο όρο «ραχιαία νόσο» για να αναφερθούν στον πόνο στην πλάτη και τον αυχένα, αντικαθιστώντας μερικές φορές τον όρο «οστεοχόνδρωση». Η ραχιαλγία περιλαμβάνει πόνο στον αυχένα (αυχεναλγία), αυχεναλγία και κεφαλαλγία (τραχηλοκραναλγία), πόνο στον αυχένα και στους ώμους (τραχηλοβραχιαλγία), πόνο στο στήθος (θωρακισγία), πόνο στη μέση (οσφυαλγία) και πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης που ακτινοβολεί στο πόδι (οσφυαλγία).
Αιτίες οστεοχονδρωσίας της σπονδυλικής στήλης
Επί του παρόντος δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τα αίτια των εκφυλιστικών αλλαγών στη σπονδυλική στήλη. Υπάρχει μια σειρά από θεωρίες που λαμβάνουν υπόψη διάφορους παράγοντες: ενέλιξη (επίστροφη ανάπτυξη, αντίστροφη κίνηση), μηχανική, ανοσολογική, ορμονική, δυσμεταβολική (μεταβολική), αγγειακή, λοιμώδης, λειτουργική και κληρονομική. Η πιο διαδεδομένη είναι η ενελικτική θεωρία, σύμφωνα με την οποία η τοπική (τοπική) πρόωρη γήρανση του χόνδρου και των οστών συμβαίνει ως αποτέλεσμα προηγούμενης μηχανικής ή φλεγμονώδους βλάβης. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η ανάπτυξη εκφυλιστικών αλλαγών στη σπονδυλική στήλη είναι γενετικά προκαθορισμένη και η εμφάνιση της νόσου με αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις οφείλεται στην επίδραση διαφόρων ενδογενών (εσωτερικών) και εξωγενών (εξωτερικών) παραγόντων.
Η πιθανότητα οστεοχονδρωσίας αυξάνεται με την ηλικία, με την παχυσαρκία, την έλλειψη άσκησης και την κακή φυσική κατάσταση από τη μια και τη βαριά σωματική εργασία και την έκθεση σε κραδασμούς από την άλλη.
Το φορτίο στη σπονδυλική στήλη αυξάνεται αναλογικά με την αύξηση του σωματικού βάρους, έτσι τα υπέρβαρα άτομα υποφέρουν από υπερφόρτωση ακόμη και με μέτρια δραστηριότητα. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την τάση προς σωματική αδράνεια λόγω χαμηλής ανοχής στη σωματική δραστηριότητα.
Το ψυχο-συναισθηματικό στρες, σε συνδυασμό με τον καθιστικό τρόπο ζωής, οδηγεί σε ένταση σε μεμονωμένες μυϊκές ομάδες, αλλαγές στον μυϊκό τόνο και τα μοτίβα κίνησης - στάση, βάδισμα. Στην παραμόρφωση των μεσοσπονδύλιων δίσκων συμβάλλει και η ανάπτυξη σκολίωσης – πλάγιας κυρτότητας της σπονδυλικής στήλης, παθολογικής κύφωσης και λόρδωσης (επιδείνωση φυσιολογικών καμπυλώσεων).
Ταξινόμηση της νόσου
Ανά εντοπισμό:
- οστεοχόνδρωση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
- οστεοχόνδρωση της θωρακικής σπονδυλικής στήλης.
- Οστεοχόνδρωση οσφυϊκής και ιερής σπονδυλικής στήλης.
Ανάλογα με τη φάση της νόσου:
- έξαρση (μέγιστος αριθμός κλινικών εκδηλώσεων).
- Ύφεση (απουσία κλινικών εκδηλώσεων).
Ανάλογα με τους σχηματισμούς που επηρεάζονται παθολογικά, διακρίνονται οι προσβεβλημένες δομές της σπονδυλικής στήλης:
- Τα αντανακλαστικά σύνδρομα - αντανακλαστική τάση νευρωμένων μυών ή διαταραχές του μυϊκού τόνου (μυϊκές κράμπες), αγγειακά, βλαστικά, δυστροφικά - προκύπτουν όταν ερεθίζονται οι υποδοχείς του πόνου.
- Τα συμπιεστικά σύνδρομα συχνά αναπτύσσονται σε φόντο προεξοχής (διόγκωση, προεξοχή του μεσοσπονδύλιου δίσκου πέρα από τη σπονδυλική στήλη χωρίς να επηρεάζεται η ακεραιότητα του ινώδους δακτυλίου) ή κήλης του μεσοσπονδύλιου δίσκου λόγω συμπίεσης νευρικής ρίζας, νωτιαίου μυελού ή αγγείου (ανάλογα, η ριζοπάθεια είναι η ριζοπάθεια, η νευροπάθεια).
Ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης της διαδικασίας, υπάρχουν:
- Στάδιο της ενδοδισκικής παθολογικής διαδικασίας (χονδρωσία). Σε αυτό το διάστημα υπάρχει ενδοδισκική κίνηση του πολφικού πυρήνα. Ο πολφικός πυρήνας διεισδύει στις εξωτερικές του ίνες μέσω ρωγμών στον ινώδη δακτύλιο. Αυτό ερεθίζει τις νευρικές απολήξεις και προκαλεί πόνο.
- Το στάδιο της αστάθειας ή της απώλειας της ικανότητας στερέωσης του προσβεβλημένου μεσοσπονδύλιου δίσκου όταν ο σπόνδυλος από πάνω του μετατοπίζεται σε σχέση με τον κάτω σπόνδυλο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μπορεί να δημιουργηθούν σύνδρομα αστάθειας, αντανακλαστικά, ακόμη και σύνδρομα συμπίεσης.
- Το στάδιο σχηματισμού κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου λόγω παραβίασης της ακεραιότητας του ινώδους δακτυλίου, ο οποίος μπορεί να συμπιέσει τους παρακείμενους νευροαγγειακούς σχηματισμούς, συμπεριλαμβανομένης της ρίζας του νωτιαίου νεύρου.
- Το στάδιο της ίνωσης των μεσοσπονδύλιων δίσκων και ο σχηματισμός οριακών οστεοχόνδριων αυξήσεων των σπονδυλικών σωμάτων οδηγεί σε ακινησία των σπονδύλων και αντισταθμιστική αύξηση της επιφάνειας επαφής τους σε ελαττωματικούς μεσοσπονδύλιους δίσκους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι οστικές αναπτύξεις, όπως οι δισκοκήλες, μπορούν να συμπιέσουν παρακείμενους νευροαγγειακούς σχηματισμούς.
Συμπτώματα οστεοχονδρωσίας
Τα συμπτώματα της οστεοχονδρωσίας εξαρτώνται από την περιοχή της βλάβης της σπονδυλικής στήλης και τον βαθμό των αλλαγών που συμβαίνουν σε αυτήν. Επιπλέον, η λειτουργία των εσωτερικών οργάνων μπορεί να επηρεαστεί.
Η οστεοχόνδρωση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης χαρακτηρίζεται από πόνο στον αυχένα, ο οποίος αυξάνεται με την κίνηση, ακτινοβολεί στο χέρι και συνοδεύεται από μούδιασμα στα δάχτυλα.
Πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκεφάλους στο πίσω μέρος του κεφαλιού, ζάλη, εμβοές, σκουρόχρωμα μάτια ή τρεμόπαιγμα των κηλίδων μπροστά από τα μάτια.
Εάν επηρεαστεί η θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πόνο στην περιοχή της καρδιάς, στην περιοχή μεταξύ των ωμοπλάτων, που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, πόνους ή πιέσεις, συχνά αιχμηρά, μαχαιρώματα, αιχμηρά.
Μπορούν να εμφανιστούν ή να αυξηθούν με βαθιά αναπνοή, κάμψη και στροφή του σώματος, ανασήκωμα των χεριών, φτέρνισμα και βήχα. Μπορεί να εμφανιστεί μούδιασμα του δέρματος στο στήθος, στο στομάχι και στην πλάτη.
Με την οστεοχόνδρωση της οσφυοϊερής περιοχής, οι ασθενείς σημειώνουν δυσκαμψία των κινήσεων, πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης, που μπορεί να ακτινοβολεί στο ένα ή και στα δύο πόδια και να ενταθεί κατά την κάμψη, τη στροφή του σώματος, το περπάτημα και την ανύψωση βαριών αντικειμένων.
Πιθανές βλαστικές διαταραχές: ψύχρα των ποδιών σε άνετη θερμοκρασία για το υπόλοιπο σώμα, ωχρότητα του δέρματος των ποδιών. Υπάρχει αίσθημα μουδιάσματος και παραισθησίας (αίσθημα μυρμηγκιάσματος) στο δέρμα των ποδιών και των γλουτών.
Διάγνωση της νόσου
Η ενόργανη διάγνωση περιλαμβάνει ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης για τον αποκλεισμό τραυματικών κακώσεων, συγγενών δομικών ανωμαλιών και για τον εντοπισμό οστικών αυξήσεων. Η μελέτη πραγματοποιείται και με λειτουργικές εξετάσεις – καταγραφές κατά την κάμψη και επέκταση στις αυχενικές και οσφυϊκές περιοχές προκειμένου να αποκλειστεί η παθολογική μετατόπιση των σπονδύλων μεταξύ τους.